Kimyon ile nereden nereye!

Hadi gelin bugün sizinle bir küçük kimyon yolculuğuna çıkalım; Akdeniz/Orta doğu ve Arap mutfağının kraliçesi diye anılan Kimyon hakkında ne...

Hadi gelin bugün sizinle bir küçük kimyon yolculuğuna çıkalım;

Akdeniz/Orta doğu ve Arap mutfağının kraliçesi diye anılan Kimyon hakkında ne biliyoruz, gelin birlikte bir bakalım, ne biliyoruz, ne kadar biliyoruz;
Latince adı; Cuminum cyminum olarak geçer.
Maydanozgillerdendir

Kimyonu M.Ö. ki dönemlerde en çok Romalılar ve Yunanlılar kullanmıştır. Doğu Akdeniz uygarlıklarında kullanımı yaygın olan bitki vergi ödeme de para yerine geçmiştir.
Akdeniz kökenli anavatanının Mısır olduğu söylenen Kimyon şuan en çok Hindistan, Meksika ve Fas mutfaklarında yer almaktadır. Günümüzde kimyonun kullanıldığı Avrupa mutfakları sınırlıdır. Fransız ve Almanlar ekmeklerde, Hollanda ve İsveç’te Bazı peynir türlerinde, Meksika Ve İspanya da ise halen mutfakların bir numaralı baharatıdır.

Kimyon eski Yunanlıların yemek masalarından hiç eksik olmazmış, yemek masalarında bulunan tahta kutu içerisinde mutlaka Kimyon olurmuş, o denli bol kullanılırmış ki, cimriliğin tanımını bile Kimyon ile yapılırmış, cimri insana ‘’ Kimyon tanesini bölen’’ anlamına gelen Kyminopristes denirmiş!

Kimyon Hindistan’da Jiira/ İran’da Ziira / Batı Çin’de Ziran ve Azerbeycan’da ise Cire olarak adlandırılmıştır. Mısır ile özdeşleşen bir bitkidir.

Yüzyıllar önce sağlık amacı ile kullanılmaya başlayan bu bitki, damak tadı olarak da yerini almıştır.
Arap kültüründe de sevgi bağlarını güçlendirmek için kullanılmıştır ve önemli bir afrodizyak olarak görülmüştür.

Çukurova Ünv. (ÇÜ) Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Tamer Tetiker, birçok baharat gibi Kimyonun da yemeklere lezzet vermesinin yanı sıra bileşimindeki maddelerden dolayı vücut metabolizmasına olumlu katkı sağladığını belirtmiştir.
Zeytinyağı ve sarımsaklı bir sosla etleri dinlendirirken kullanmak da mümkün, sulu yemekler pişirirken de.

Yemeği pişirirken son dakikasında bir parça daha kimyon ekleyerek masaya getirdiğinizde oluşacak iştah kabartıcı kokusuna şahit olmanız gerekir. Izgarada pişen et ve tavuğun dışında köfteye özel bir dokunuş, etli ve etsiz sulu yemeklere ayrıcalıklı bir lezzet kazandırır. Kısır, mercimek köftesi, çiğ köfte,bulgur işlerinin olmazsa olmazıdır. Lahana, karnabahar gibi sebzelerle eşsiz uyum sağlar. Mercimek, fasulye ve benzeri kuru baklagillerle de yakaladığı lezzet uyumunun yanında sindirimi kolaylaştırıcı özelliği, baklagillerle hazırlanan yemekler için onu vazgeçilmez kılar.

Kimyonun özellikle köftede kullanılmasının esas sebebi; Köfte için kullanılan kıyma yağlı ve ağır olması sebebi ile midemizde yanma ve şişkinlik yapar kısaca bu tür karışık etlerin hazmı oldukça zor olduğundan çok eski yıllarda kimyonun rahatlatıcı özelliğinden faydalanmayı düşünen insanoğlu bu baharatı özellikle hazmı zor olan ve karışık etlerle yapılan yemeklerde kullanmış '' mide yanması ve hazımsızlık sorununa çare olması amacı ile yemeklerin içine kimyon karıştırmayı öğrenmiş ve bu alışkanlık nesilden nesile geçerek günümüze kadar gelmiştir.

*Her derde deva Türk mutfağında önemli bir yere sahip olan kimyonun başta mide ve bağırsak gazı olmak üzere birçok rahatsızlığa doğal çözüm sağlar şöyle ki: "Hindistan ve Meksika mutfağında da önemli yere sahip olan kimyonun ağrı kesici özelliğinden bahsediliyor. Çinliler de bu baharatı geleneksel tıpta mide şişkinliği, gaz şikayetleri için yıllardır kullanıyorlar.
*Kişiler herhangi bir metabolizmal hastalığa yakalanmamak için, bu tür baharatları tüketerek sağlıklarını güvenceye alabilirler,
*Kimyonun, fareler üzerinde yapılan çalışmalarda kan şekerini düşürücü etkisinden de bahsediliyor."
*Kimyonun içerdiği antioksidan kompleksi genel anlamda serbest radikallerin varlığına son vererek kanser vakalarına yakalanma riskini azaltırken özellikle kimyon otu kolon ve meme kanserlerine yakalanma riskini azaltabilir.

A ve C vitamini açısından çok zengin olan bu bitki bağışıklık sistemini güçlendirmede de çok etkilidir.

Meşhur hatip Pliny, öğrencilerine konuşma yaparlarken soluk tenlerine, yüzlerine dikkatli ifade verdiği için kimyon yemelerini tavsiye etmiştir.

*Kimyon soğuk algınlıklarına iyi gelir, boğaz iltihabı, öksürme ve
solunum yolu enfeksiyonlarını giderir.
*sinirleri uyarıcı, iştah açıcı ve terletici etkisinin de bulunduğunu aktarıyor.
*Hemeroidi olanlara önemle tavsiye edilir.
*Hamilelere ve Lohusalara da öneriliyor.
*Kimyonun, idrar söktürücü,
*iştah açıcı etkileri vardır.
*Kuvvetli toksin atıcı özelliği vardır.
*Bağırsakların çalışmasını güçlendirir.
*metabolizmayı canlandırır.
*Şişmanlığa karşı zayıflatıcı olarak kullanılır.
*İdrarı, anne sütünü, cinsel performansı arttırmak için kullanılır.
*Hipertansiyonda, sinirsel baş dönmelerinde faydalıdır.
*Vücudun nemliliğini giderir, kanı inceltir, el ve ayak parmaklarında görülen uyuşukluk ve karıncalanmayı giderir.
*İdrar kesesinde birikmiş olan taşların erimesini ve idrarın bolca atılmasını sağlar.
* Karaciğer de oluşacak yağın daha hızlı sindirilmesini sağlar.
*Kalp sağlığının korunmasına yardımcı olur.
*Karın ağrısının giderilmesine yardımcı olur.
* Adet düzensizliğini giderir.

Bebekler için; Mide ve bağırsak gazı şikayetleri, kadınların hamilelik dönemlerinde yoğunlaşır, Bu dönemde kimyon kullanmalısınız.

Ayrıca, bebek ve çocuklarda da sindirim güçlüğü durumunda kullanılabilir. Bebeğini emziren annelerde ise kimyonu özellikle tavsiye ediyoruz.

Çünkü, annenin aldığı gaz yapıcı gıdalar süte de geçtiği için bebeğe verdiği rahatsızlık annenin sindirim sisteminde oluşan rahatsızlıktan daha fazla oluyor"

*Gaz sorunu çeken bebekler için kimyon çayı tavsiye edilir.
Kimyonun bunca güzel ve olumlu etkileri yanında bazı yan etkileri de vardır. Midesi hassas kişilerde irritasyon (tahriş) denilen rahatsızlıklara yol açabileceği uyarısında bulunulabilir... "Bu nedenle her gıda maddesinde olduğu gibi kimyonun tüketiminde de aşırıya kaçılmaması gerekir. Bunun dışında kimyonun bilinen bir yan etkisi bulunmuyor.

Tane kimyon aroması hava almayan, cam kavanozlarda aylarca muhafaza edebilir. Toz kimyonun ise aroması hızlıca uçacağından raf ömrü daha kısadır. Az miktarda alınıp hızlıca tüketilmesi tavsiye olunur.

Tüm bu faydalarının yanı sıra kimyon neredeyse kalorisiz bir besindir. 1 yemek kaşığı kimyon sadece 20 kaloridir.

Hepinize, sağlık dolu, mutlu günler dilerim.

Saygılarımla,

Nalan Mettin

✎ Mutfağınızın olmazsa olmazı her ürün Karaca’da!